نقش نخبگان ایرانی در سقوط دستگاه خلافت عباسی

چکیده سقوط بغداد به دست مغولان در سا656ه.ق به عنوان یک رویداد مهم در تاریخ شرق اسلامی است و اهمیت آن به گونه ای است که-بسیاری«تاریخ اسلام» را در معنای عمومی و رایج آن، تا این زمان،یعنی سال سقوط بغداد می دانند.مهمترین ویژگی این رخداد، برافتادن خلافت عباسی وافتادن آن به دست یک امپراتوری غیرمسلمان با نام سلسله ایلخانی است که پس از نابودی آن هم، دیگر خلافت عباسی در این ناحیه شکل نگرفت و سرزمین های شرقی میان حکومت های محلی تقسیم گردید. شیعیان در ماجرای فتح بغداد، در مقابل فراوانی سنیان، جمعیت قابل ملاحظه ای نبودند و بیشتر ساکنان ایران و عراق در این دوره، سنی مذهب بودند. عمده ارتش خوارزمشاهی و عباسی متشکل از اهل سنت بود. زمانی که مغولان آمدند، به دلیل فساد دستگاه اداری و نظامی عباسیان، و اصولاً نبودن انسجام و همسویی در شرق اسلامی، مقاومت چندانی برابر مغولان صورت نگرفت و آنان توانستند بنیاد این دولت را براندازند. سه نخبه ایرانی به نام های خواجه نصیرالدین طوسی ، مویدالدین بن علقمی، سید ابن طاووس در این ماجرا درگیر شدندمنابع تاریخی اهل سنت، از دوره ای خاص، گزارش هایی درباره ی همکاری خواجه نصیر با مغولان و تحریص و ترغیب هلاکو توسط وی آورده اند. بیشتر از آن، شایعاتی را که دشمنان ابن علقمی و رقبا درباری وی علیه او در آن روزگار منتشر نمودند، در کتاب های خود ثبت کردند. این رساله به بررسی نقش نخبگان ایرانی بویژه خواجه نصیرالدین طوسی و ابن علقمی در سقوط خلافت عباسی می پردازد. کلیدواژه:خلافت عباسی،نخبگان ایرانی،این علقمی،خواجه نصیرالدین طوسی.